TREFCENTRUM VOOR LEVENSBESCHOUWINGEN
secretariaat: oude pastorie Godsheide, Kiezelstraat 132, 3500 Hasselt
VOORSTELLINGSTEKST
In onze moderne, hectische maatschappij lopen de mensen aan zichzelf voorbij. Dat leidt tot existentiële vergetelheid, tot onverschilligheid ten aanzien van levensbeschouwing en het leven zelf. Maar er leeft een tegenbeweging onder de mensen om zingeving terug in het midden van ons bestaan te plaatsen, en aan een existentieel reveil te werken. Over alle hokjesgrenzen heen vinden de mensen elkaar en vormen ze een nieuw sociaal weefsel. Een Trefcentrum voor Levensbeschouwingen kan deze gemeenschapsvorming op basis van postmateriële waarden stimuleren.
Taalvinding
We merken een groot communicatief deficit als het gaat over existentiële vragen en het mysterie. Toch is het vaak via communicatie dat we weer in communio komen met de grond van het bestaan, hoe we die ook noemen of verwoorden. Het gaat hier om een belangrijke aangelegenheid, want we merken dat vele jongeren geen wortelaarde meer vinden in hun bestaan, en we zien tot wat dit aanleiding geeft.
Van dialoog naar samenwerking
Dialoog brengt mensen in gemeenschap. Deze dialoog wordt verrijkt via diversiteit. We willen zo veel mogelijk levensbeschouwingen en spirituele tradities betrekken in het project. De Universiteit voor het Maatschappelijk Belang onderhoudt contacten met katholieken, protestanten, orthodoxen en kleinere christelijke gemeenschappen; met moslims van verschillende afkomst en traditie; met boeddhisten uit verschillende scholen en vrijmetselaars uit verschillende obediënties; met hindoes en bahai, alevieten en sikhs; met vrijzinnigen en ahmadiyya, met mensen uit het druïdisme en wicca; met mensen uit “Een andere joodse stem” en met mensen die zoekende zijn,…
Met elkaar in dialoog staan mag niet blijven steken in een hoffelijke, maar vrijblijvende babbel waarna iedereen met zijn oude verhaal weer naar huis gaat. We moeten samen op pad gaan en groeien naar een actieve samenwerking. Samen een Trefcentrum voor Levensbeschouwingen uitbouwen en vormgeven biedt hiertoe alle kansen. Voor de “hardware” hebben we de pastorie en kerk van Godsheide gevonden, twee gebouwen met een geschiedenis. Daarnaast gaan we op zoek naar sociale “software”, naar een band met zielsverwante organisaties die enthousiasme uitstralen, openstaan voor de ander in zijn anders-zijn, en aandacht hebben voor kwetsbare bevolkingsgroepen. Samen bouwen we een tempel waar iedereen welkom is.
Uiteraard vragen we de mensen niet alleen om bij ons binnen te komen, maar treden we zelf ook naar buiten. De UMB is actief betrokken in andere fora waar wereldbeschouwingen elkaar ontmoeten: het Interlevensbeschouwelijk Netwerk van Stad Hasselt, Orbit vzw, de Limburgse Integratieraad, …
Binnen de werking van het Trefcentrum kunnen we een onderscheid maken tussen interne en externe doelstellingen. Het Trefcentrum heeft een gebruikswaarde voor de participerende groepen zelf. Maar de aspiratie van de initiatiefnemers overstijgt dit; het Trefcentrum zal ook een maatschappelijke signaalfunctie hebben en bewijzen dat het mogelijk is om, over alle ideologische grenzen heen, in een geest van verdraagzaamheid en openheid, samen te werken aan een nieuwe wereld.
Het kader
Het Trefcentrum voor Levensbeschouwingen is een initiatief van de Universiteit voor het Maatschappelijk Belang. De wortels van deze organisatie zijn 25 jaar oud, maar de UMB is onder haar huidige benaming actief sinds september 2013.
Mensen uit verschillende verenigingen gingen in gesprek met rector Luc De Schepper van UHasselt om vorm te geven aan de derde traditionele pijler van een universiteit. Sinds de oprichting van de universiteit van Bologna in 1088 verwijst men hiermee naar de maatschappelijke dienstverlening, naast academisch onderwijs en zuiver wetenschappelijk onderzoek. De Raad van Bestuur van de Universiteit nam de formele beslissing en kon voor de pasgeboren UMB rekenen op de nodige middelen vanuit de provincie.
Na de overheveling van de persoonsgebonden materies naar het Vlaamse bestuursniveau verloor het provinciebestuur niet alleen deze bevoegdheden, maar ook de hieraan gekoppelde middelen. De UMB verzelfstandigde haar werking en vervelde in een vzw.
De Universiteit voor het Maatschappelijk Belang is een huis met vele kamers, die wel nauw met elkaar in verbinding staan. Als kernthema’s vermelden we doorgaans armoedebestrijding, ontwikkelingssamenwerking, vrede en mensenrechten, milieu en klimaat, sociale cohesie en maatschappelijke opbouw, en samenwerking tussen verschillende levensbeschouwingen. We leggen hierbij de klemtoon op de vele dwarsverbanden.
Limburg telt talloze geëngageerde burgers die het weefsel van onze samenleving gezond houden. We moeten er wel over waken dat ze zich niet terugplooien in hun eigen winkeltje met hun eigen besognes -dat zorgt voor versnippering. Een ander aandachtspunt is de verkokering. Dan zetten de mensen zich in op een begrensd maatschappelijk terrein, zonder veel kennis of contacten met andere werkvelden. Daarom wil de Universiteit voor het Maatschappelijk Belang de verbinding leggen. We spreken van ’vernetting’. We willen mensen, verenigingen en instellingen ervan overtuigen dat we een gemeenschappelijke zaak dienen, dat we onze krachten moeten bundelen, dat we vanuit een samenhorigheidsgevoel kunnen bouwen aan een solidair, coöperatief, zorgzaam en hartelijk Limburg.
De locatie: een cluster van trefpunten in dorpskern van Godsheide
De laatste jaren werd er in de pastorie van Godsheide veel geïnvesteerd in renovatie en inrichting. Het is nu een mooi gebouw, van binnen en van buiten -tenminste op het gelijkvloers, op de verdiepingen zijn de werken nog gaande.
Op 1 mei 2022 ging het Trefcentrum er van start. De Universiteit voor het Maatschappelijk Belang kreeg er een nieuw onthaallokaal bij de ingang rechts. Daarnaast zijn er beneden nog drie lokalen, op de eerste verdieping een vijftal, en op de tweede verdieping is er een ruime zolderkamer. En dan is er nog de garage, waar de autonome buurtwerking Unie Godsheide met een materialenuitleendienst (Godskesbieb) van start is gegaan.
Links van de pastorie ligt de kerk, die zich leent zich voor grotere puiblieksevenementen. Er wordt geregeld een interlevensbeschouwelijk aanbod gebracht.
De ruime en afgesloten tuin achter de pastorie biedt een prachtig decor voor buitenmeditaties en allerlei ontmoetingsactiviteiten.
De kern van Godsheide telt naast de kerk en de pastorie nog een ontmoetingscentrum. Hier passen weer andersoortige activiteiten in, zoals muziek, dans en maaltijden. Het jubileumfeest naar aanleiding van 10 jaar Universiteit voor het Maatschappelijk Belang vond daar plaats.
Daarachter leidt er een pad naar het voormalige bezinningscentrum van de jezuïeten. Dat is nu in gebruik door Bethanië vzw, een centrum voor pedagogische begeleiding van minderjarigen. Hier komt er een boeddhistische sangha samen om aan zenmeditatie te doen. Tussen het onthaalcentrum en dit klooster wordt er momenteel een klimaatpark aangelegd.
Het bekende dorpscafé “bij Vieke” werd zopas aangekocht door een echtpaar van architecten. Zij gaan de woning renoveren, en de caféruimte restaureren met behoud van de oude structuur en gezelligheid. Zo kan dit decor later ingezet worden voor kleinschalige informele ontmoetingen.
Samen vormt dit een sterke lokale cluster om een brede diversiteit aan werkingen uit te bouwen.
Multifunctionaliteit
Stilte, meditatie, spirituele arbeid, liturgie
Verschillende groepen, verenigingen en gemeenschappen hebben voor hun werking nog geen plaats gevonden waarin ze het nodige thuisgevoel kunnen ontwikkelen. Een Trefcentrum voor Levensbeschouwingen moet hen een “sacrale ruimte” kunnen aanbieden.
Maar het Trefcentrum kan ook voorzien in een stille ruimte voor individuele bezoekers. Zo wordt het een “spirituele herberg” waarin plaats is voor iedereen.
Vormings- en kunstactiviteiten
Het Trefcentrum kan een plaats zijn voor religieuze muziek, soefi-optredens, ligconcerten, koorzang, plastische kunst, thematische tentoonstellingen,…
De kerk is als “open kerk” tijdens de dag vrij toegankelijk. Dat komt hier goed van pas.
Onthaal van scholen, verenigingen en individuele bezoekers
Het Trefcentrum zal ten dienste staan voor vragen en begeleiding. Een onthaalkoffie verlaagt de drempel. Gelegenheidsbezoeken en toevallige contacten geven vaak aanleiding tot nieuwe ideeën en initiatieven. Ook scholen en verenigingen worden warm onthaald met een woordje uitleg of met workshops op maat van de leden.
Outreaching en vernetting
Als het Trefcentrum zijn roeping van ontmoetingsforum wil waarmaken, is er een levend contact met mensen te velde nodig. Niet alleen met levensbeschouwingen die institutioneel aanwezig zijn, maar ook met de tientallen basisgroepen voor religieuze beleving, levensverdieping of zingeving. Momenteel proberen we hen te inventariseren. Vanuit dit netwerk, hoe divers ook, kunnen we een stem worden in het maatschappelijk debat.
Publicaties en andere communicatie
Zopas verscheen, in samenwerking met Orbit, het boekje “Levensbeschouwingen in Limburg”. Het geeft een mooi overzicht van de aanwezige diversiteit. Een van onze vrijwilligers werkt aan een nog bredere inventarisatie, met alle kleine groepen en groepjes die samenkomen. Hierrond zal een website uitgebouwd worden.
Het Trefcentrum bracht ook een breed spectrum aan levensbeschouwingen samen voor een ‘tableau vivant’. Deze grote kunstfoto is een realisatie van Carine Van Gerven uit Pelt. Zij studeerde monumentale schilderkunst aan het Provinciaal Hoger Instituut voor Kunstonderwijs in Hasselt, en staat momenteel volop in de actualiteit met haar omvangrijke foto's die ze bewerkt in de stijl van barokschilderijen. In 2022 zette ze zo een fotoproject op rond levensbeschouwingen. Op 15 juli kwamen tal van personen met een verschillende levensbeschouwelijke achtergrond hiertoe samen in de ambtswoning van de gouverneur. Er werd een film gemaakt over de totstandkoming van de foto, met toelichtingen van de personen die figureerden op de setting. In het kunstwerk zitten ze samen aan tafel temidden van een verhaal vol symbolische voorwerpen. Foto en film werden op 27 november 2023 aan het publiek voorgesteld in de kerk van Godsheide.
Spirituele taal is rijk aan beelden en kan via talloze kanalen naar het publiek gebracht worden.
Bibliotheek en academisch studiewerk
Als het Trefcentrum voor Levensbeschouwingen een bijenkorf van ontmoetingsactiviteiten wordt, kan het niet anders dan dat het onderzoekers aantrekt vanuit een sociologische, filosofische of comparatief-religieuze invalshoek.
En omdat er bij iedereen wat inhoudelijke nieuwsgierigheid moet aangewakkerd worden, hoort de uitbouw van een bibliotheek tot de opdrachten van het project. Een grote boekenkast in de living van de pastorie wordt wekelijks aangevuld met nieuw binnenkomende boeken over allerlei levensbeschouwelijke thema’s.
Aansluitende socioculturele initiatieven
Het Trefcentrum kan zich best niet terugplooien op strikt levensbeschouwelijke activiteiten, maar ook ruimte creëren voor allerlei initiatieven met een zielsverwantschap. Werden in dit kader vermeld: fairtradebeleving, het Kinderrechtenhuis en andere initiatieven rond mensenrechten, de Anne Frankstichting en allerlei vredesinitiatieven, een permatuin aan het klimaatpark,…
Elk pad krijgt zijn vorm door het wandelen zelf. Zo kan het Trefcentrum zich op een organische manier ontplooien en uitgroeien tot een publieke ruimte, een agora voor menselijke en maatschappelijke vernieuwing.
Ambitie voor de langere termijn: een lekengemeenschap
Als we op langere termijn denken: de uitbouw van een spirituele lekengemeenschap zou een uitzonderlijk mooi resultaat zijn. Zeker als hierin mensen uit verschillende levensbeschouwelijke tradities zouden samenwonen. Dan wordt dit een levend voorbeeld van samenleven in diversiteit, in dialoog en uitwisseling.
Tegenwoordig is het zo goed als onmogelijk om een evenement te organiseren met de infrastructuur om gasten een slaapplaats aan te bieden. Vanuit een vaste woongemeenschap wordt ook dit haalbaar.
contactpersoon: Felix Bergers (089/35 64 20)